سالی دیگر گذشت و این‌بار، روز تولد با خبری رسید که شاید از بچه‌گی و از روزهایی که قادر به درک گذر عمر شدم، برای‌م وحشت‌انگیز می‌نمود: چهل سالگی از راه رسید. چهل سالگی در ذهن منِ کودک و نوجوان و حتی جوان، روزی ترس‌ناک بود: روزی که در آن، پای در مسیر ناگزیر پایان زندگی می‌گذاری و با این حقیقت مواجه می‌شوی که صدای بانگ رحیل، دیگر نزدیکِ نزدیک است. اما گذر از دهه‌ی سی سالگی به من آموخت که زندگی هر لحظه در حال آغازی دوباره است و در نتیجه در سفر زندگی، اساسا قرار نیست که با پایانی مطلق مواجه شوی که تو را در خودش غرق کند (حساب مرگ، این تقدیر محتوم، جدا است که البته سال‌ها است برای‌ش آماده‌ام.) بلکه حقیقتِ واقعی این است که زندگی، همین لحظه‌ای است که در آن به سر می‌بریم و در نتیجه برای بهینه‌ساختن داستانِ کلی زندگی، باید همین لحظه را به به‌ترین شکلْ گذراند!

و حالا در روز چهل سالگی وقتی به گذشته و روزگاری که از سر گذراندم نگاه می‌کنم و زمانی که به زندگیِ پیشِ رو و روزگار باقی‌مانده می‌نگرم، این احساس را دارم که خوش‌بختانه هنوز، سهمِ زندگانی نزیسته بسیار جذاب‌تر است! برای منِ تجربه‌گرا که در سه دهه‌ی گذشته‌ی زندگی‌ام، مسیرهای گوناگونی را امتحان کرده‌ام که شاید برای بسیاری از انسان‌ها خلاصه‌ی تمامِ عمرشان باشد، هنوز تجارب بسیار زیاد و متنوعی باقی‌مانده‌اند که می‌توانم به‌دنبال‌شان بروم. و همین است که زندگانی را هر روز شیرین‌تر می‌نمایاند.

من در نوشته‌های‌ روز تولدم معمولا عادت داشته‌ام که درباره‌ی یادگرفته‌های‌م در سالی که گذشت بنویسم. این‌بار نوبت این است که از دیدگاه یک تجربه‌گر، ۱۰ درس از مکاشفات دهه‌ی سی سالگی (که همراه بود با سخت‌ترین روزهای زندگی من) بنویسم:

۱- زندگی همواره رو به‌جلو است و هیچ‌وقت متوقف نمی‌شود. این‌که بتوانی سرعت‌ زیستن‌ت را با سرعت زندگی هم‌تراز کنی، یک توانایی ابرقهرمانی است که دست یافتن به آن، یکی از زمینه‌سازهای اصلی آرامش درونی است.

۲- مجادله مخصوصا از نوع بی‌معنی و بی‌هد‌ف‌ش (که متأسفانه در عصر رسانه‌های اجتماعی تبدیل به امری روزمره شده) انرژی‌خوار بزرگی است که باید آگاهانه از آن به‌شدت اجتناب کرد. مدت‌ها است که در حال اثبات هیچ چیزی به هیچ کسی نیستم و در برابر تلاش دیگران هم جز لبخندی در سکوت، حرفی برای گفتن ندارم.

۳- انسان با کارش تعریف نمی‌شود؛ اما کار (که بیش‌ترین زمانِ‌ عمر ما را به آن می‌گذرد)، یک مؤلفه‌ی جدی در تعریف شخصی ما از «حاصلِ زندگی» است (من همیشه تصمیم‌های بزرگ کاری‌ام را با دیدگاه «لحظه‌ی آخر» گرفته‌ام: لحظه‌ی آخر زندگی، آیا از کارهای‌م راضی خواهم بود؟)

۴- زندگی مسابقه‌ نیست، چه با دیگران و چه با خودت! اما زندگی یک بازی هست، بازی که می‌توانی اصول و قوانین و گیم‌پِلِیْ و مکانیک‌ها و پاداش‌های‌ش را خودت تعریف کنی (و نباید یادت برود این بازی را به‌روزرسانی کنی!)

۵- همیشه سخت‌ترین تصمیم، درست‌ترین تصمیم است …

۶- وقتی زورت به زندگی نمی‌رسد، رها کردن و روزگار گذراندن و البته ناامید نشدن تا رسیدن روزگار گشایش، به‌ترین راه‌برد است.

۷- گذشتن از گذشته و بخشیدن دیگران و از همه مهم‌تر بخشیدن خودت، کیمیایی است که بار سنگینی را از روی قلب انسان برمی‌دارد.

۸- زمین که خوردی باز بلند شو. کسی زمین‌خورده‌‌ها را تشویق نمی‌کند. اما زمین‌خورده می‌داند که چگونه از همان راه قبلی دوباره زمین نخورد.

۹- ستاره‌ی قطبی زندگی، همان ندای درونی و قلب انسان است که راه را می‌داند و می‌شناسد.

۱۰- همان‌طور که قیصر گفت: «ساحل بهانه‌ای است؛ رفتن، رسیدن است …»

صبح امروز تفألی به دیوان حکیم غیب‌گوی شیراز، حافظ، زدم و غزلی که آمد، واقعا خلاصه‌ی زندگی‌ام در این روزها بود:

بازآی ساقیا که هواخواه خدمت‌م
مشتاق بندگی و دعاگوی دولت‌م

 

زان جا که فیض جام سعادت فروغ توست
بیرون‌شدی نمای ز ظلمات حیرت‌م

 

هر چند غرق بحر گناه‌م ز صد جهت
تا آشنای عشق شدم، ز اهل رحمت‌م

 

عیب‌م مکن به رندی و بدنامی ای حکیم
کاین بود سرنوشت، ز دیوان قسمت‌م

 

مِی خور که عاشقی نه به کسب است و اختیار
این موهبت رسید ز میراث فطرت‌م

 

من کز وطن سفر نگزیدم به عمر خویش
در عشقِ دیدن تو هواخواه غربت‌م

 

دریا و کوه در ره و من خسته و ضعیف
ای خضرِ پی‌خجسته مدد کن به همت‌م

 

دورم به صورت از در دولت‌سرای تو
لیکن به جان و دل، ز مقیمان حضرت‌م

 

حافظ به پیش چشم تو خواهد سپرد، جان
در این خیال‌م ار بدهد عمر، مهلت‌م

در چهل سالگی بیش از هر زمانی شکرگذار خدای مهربان و زندگی هستم. تشکر می‌کنم از خانواده‌ی عزیزم، و دوستان پرمِهر و باصفای‌م.

دعای خیر یک جوان سابق چهل ساله، برای روزگار خوش و شادی و سلامتی، رسیدن به رؤیاها و آرزوها، و برطرف شدن مشکلات و دغدغه‌ها، بدرقه‌ی راهِ‌ همه‌ی شما مخاطبان و دوستان دیده و نادیده‌ی من در گزاره‌ها.

امیدوارم که در این سال جدید بتوانم باز هم گزاره‌ها را مانند دهه‌ی بیست سالگی فعال و پرمحتوا نگاه دارم.

شادی، رضایت از زندگی و آرامش، گم‌شدگان زندگی این روزهای ما هستند. در مسیر زندگی آن‌چنان با چالش‌های بزرگی مواجهیم که تفکر بلندمدت و نگاه به آینده برای‌مان غیرممکن به‌نظر می‌رسد. با این حال متفکران و نویسندگان حوزه‌ی خودیاری به ما آموخته‌اند که تحول مثبت در زندگی و به‌دست آوردن حس خوب نسبت به خودمان و دنیا، با رضایت از داشته‌ها و تلاش برای گام برداشتن رو به جلو (حتی یک گام کوچک) به‌وجود می‌آید.

این‌جا ۷ سؤالی ارائه می‌شوند که با پرسیدن آن‌ها می‌توانیم تغییری مثبت ـ حتی کوچک ـ در زندگی امروزمان ایجاد کنیم:

1. چگونه می‌توانم زندگی‌ام را در همین امروز در سال آینده متفاوت با امروز کنم؟ به‌عنوان مثال اگر همین امروز یاد گرفتن یک مهارت جدید مانند زبان خارجی را شروع کنم، آیا سال آینده همین امروز، فردی با مزیت رقابتی بیشتر در بازار کارْ نسبت به امروزم نخواهم بود؟
2. در مورد چه چیز یا چیزهایی در زندگی شکرگزار هستید؟ داشته‌هایی در زندگی‌مان هستند که اهمیت آن‌ها را در نگاه اول درک نمی‌کنیم؛ اما در سخت‌ترین روزها هم همراه و یاری‌گر ما برای ادامه دادن هستند. خانواده، دوستان و روابط انسانی شاید از مهم‌ترین مثال‌های آن‌ باشد.
3. چه کار خوبی می‌توانم همین امروز برای دیگری انجام بدهم که حال وی را خوب کند و حس خوبی به او بدهد؟ محبت به دیگران، هزینه‌ای ندارد؛ اما خوب کردن حال دیگران در خوب کردن حال خودمان، اثری بی‌مانند دارد. این سؤال را می‌توان حتی این‌گونه هم پرسید که دوست دارم مردم در مراسم یادبود من پس از مرگ‌م در مورد من چه بگویند؟
4. چقدر در مورد افکار دیگران در مورد خودم نگرانی دارم؟ شاید بتوانیم این پرسش را به‌گونه‌ی دیگری هم بپرسیم: چقدر خودم را دوست دارم و از این انسانی که هستم و از روش زندگی‌ام آن‌چنان که می‌پندارم درست است، رضایت دارم و نظر دیگران در این زمینه چقدر روی نظر من تأثیرگذار است؟
5. برای سرمایه‌گذاری روی پرورش و بهبود روابط انسانی خود با دیگران چه می‌توانم بکنم؟ پرورش روابط دوستانه در زندگی انسان علاوه بر به‌دست آوردن احساس خوب، برای تعالی‌جویی و پیشرفت کردن هم مهم است. آیا دوستانی دارید که برای شما الگو محسوب بشوند؟ یا دوستانی که به شما برای پیشرفت، انگیزه بدهند و یاری برسانند؟
6. همین اکنون و همین امروز، چطور می‌توانم تفریح کنم؟ کار کردن برای پیشرفت، ضروری است؛ اما تعادل میان کار و زندگی شخصی از جمله با پرداختن به کارهایی که به شما روحیه و انرژی می‌بخشند و حال شما را خوب می‌کنند، هم موضوعی غیرقابل انکار برای افزایش کیفیت زندگی است. در جهانی طاقت‌فرسا که اضطراب ـ این حس درونی و دشمن خانگی انرژی روحی و ذهنی ـ تبدیل به عنصری بدیهی در زندگی شده، پیدا کردن راه‌هایی که حتی اندکی سطح انرژی شما را بالاتر ببرند، برای «تاب‌آوری» امری بسیار حیاتی است.
7. بزرگ‌ترین اشتباه من چه بوده و پیامد آن در زندگی‌ام چه بوده است؟ همه شنیده‌ایم که اشتباه کردن، بخشی جدایی‌ناپذیر از موفقیت است. اما شاید فکر کنیم این برای دیگران است و اشتباهات‌ من، از آن نوعی که باعث موفقیت می‌شوند، نبوده نیستند. اما اگر کمی فکر کنیم، حتما رد پررنگی از تأثیر اشتباهات بزرگ زندگی‌مان را در موفقیت‌های بعد از آن پیدا خواهیم کرد.

منبع

خواندن کتاب «چراغ سبزها» زندگی‌نامه‌ی خودنوشت متیو مک‌کانهی، بازیگر برنده‌ی اسکار و البته بازیگر محبوب‌ترین فیلم تاریخ برای من ـ یعنی «بین‌ستاره‌‌ای» کریستوفر نولان ـ بهترین هدیه‌ای بود که سال قبل به خودم دادم. این کتاب برای هر یک از ما در سفر زندگی‌مان، درس‌های خاص خودش را دارد.

همین‌جا لازم است اشاره کنم به ترجمه‌ی روان، بسیار خواندنی و بسیار پاکیزه‌ی سرکار خانم سمانه پرهیزکاری که واقعا لذت خوانش این کتاب را دوچندان کرد. هم‌چنین تشکر ویژه‌ای دارم از نشر میلکان برای انتشار مجموعه‌ای از بهترین کتاب‌های مدیریتی و خودیاری دنیا.

در سه قسمت، بخش‌های جذاب این کتاب برای خودم را این‌جا می‌نویسم. امیدوارم مثل من برای شما هم جذاب باشند. 

*****

ـ رسیدن به چراغ‌سبز، مهارت می‌خواهد: نیت، زمینه‌، ملاحظه، تحمل، انتظار، سرسختی، سرعت و نظم. می‌توانیم صرفا چراغ‌قرمزهای زندگی‌مان را شناسایی کنیم و با تغییر مسیرمان به‌طوری که کم‌تر با آن‌ها مواجه شویم، به چراغ‌سبزهای بیش‌تری برسیم.

ـ در گذر از اتوبانِ زندگی به بهترین نحو ممکن، پیدا کردن نگاهی نسبی به موقعیتِ گریزناپذیر در زمان مناسب مهم‌ است. گریزناپذیری یک موقعیت نسبی نیست؛ اما وقتی بپذیریم نتیجه‌ی یک موقعیتِ به‌خصوصْ گریزناپذیر است، آن‌وقت این‌که انتخاب کنیم چطور با آن مواجه شویم، نسبی خواهد بود. یا کوتاه نمی‌آییم و به مسیرِ رسیدن به نتیجه‌ی دل‌خواه‌مان ادامه می‌دهیم، یا مسیرمان را کج می‌کنیم و راهِ جدیدی برای رسیدن به آن پیدا می‌کنیم، و یا کلا تسلیم می‌شویم و می‌سپاریم‌ش دست سرنوشت. به حمله ادامه می‌دهیم، تغییر استراتژی می‌دهیم، یا پرچم سفید به دست می‌گیریم و ننبرد را به روز دیگری موکول می‌کنیم. رازِ رضایتِ ما در این است که کدام‌یک از این راه‌ها را چه زمانی انتخاب می‌کنیم. این هنر زندگی‌است.

ـ مامان همیشه می‌گفت: جوری واردِ یه جا نشین که انگار می‌خواین بخرین‌ش، جوری وارد شین که انگار صاحبش‌این.

ـ دانستن حقیقت، دیدن، و گفتن‌ش، تجربه‌هایی متفاوت‌اند.

ـ آب‌وهوای خودت را بساز تا بتوانی با باد بوزی. نقشه‌ی جهتِ خودت را تعیین کن تا بتوانی از میان کوچه‌ها رد شوی.

ـ معمولا اولین قدمی که ما را در زندگی به هویت‌مان می‌رساند، گفتنِ «من خودم را خوب می‌شناسم» نیست، بلکه گفتنِ «می‌دانم چه کسی نیستم» است … دانستن این‌که چه کسی هستیم سخت است. اول باید آنی که نیستیم را حذف کنیم، آن‌وقت خودمان را ـ آن‌‌جا که باید باشیم ـ پیدا می‌کنیم.

ـ [چیزی را که می‌خواهید] بخواهید ولی محتاج‌ش نشوید، تنها در این صورت ممکن است تسلیم‌تان شود.

ـ مسیرِ کم‌تر طی شده شاید جاده‌خاکی نباشد. برای بعضی‌ها شاید اتوبان است. رابرت فراست راست می‌گفت: انتخابِ مسیر کم‌تر شده می‌تواند همه‌چیز را تغییر دهد. اما آن مسیر لزوما مسیر خلوت‌تری نیست. شاید مسیری باشد که شخص ما کم‌تر آن را طی کرده باشیم.

(ادامه دارد …)

یک: چرخ گردان روزگار باز به نقطه‌ی شروع رسید: امروز، شش اردیبهشت ۱۴۰۱، من ۳۸ سالگی را تمام کردم و وارد ۳۹ سالگی شدم. و این یعنی یک گام نزدیک‌تر شدن به پایان «روزگار جوانی»؛ هر چند که هیچ زمانی در زندگی به‌اندازه‌ی امروز، حس جوانی نداشته‌ام! 🙂

دو: پیش از هر چیز باید بگویم که ۳۸ سال برای خودش عمری است! مهر امسال ۲۰ سال از ورود من به دانشگاه می‌گذرد. و البته امسال هم که آغاز قرن جدید شمسی است و در بهاری هستیم که شروع یک دهه‌ی جدید به‌حساب می‌آید. برای خودم جالب‌ است که این یک سال اخیر، به تجربیاتی گذشت که مرا برای ورود به این روزهای نو آماده کرد.

سه: فکر می‌کنم که احتمالا دهه‌ی بیست سالگی باید دهه‌ی سرگردانی باشد: جستجو به‌دنبال یافتن «آن»ی که هستی یا باید باشی و یافتن «راه»ی که باید ادامه‌ی زندگی را به آن بپردازی، احتمالا دو مسئولیت و هدف بزرگِ بیست سالگی باشد. با این حال، تجربه‌ی من به‌گونه‌ای دیگر بود. دهه‌ی ۲۰ سالگی برای من، اگر چه به سرگردانی گذشت؛ اما حاصل آن «بی‌قراری» بیش‌تر بود و «گم‌تر شد هر روز، سرنوشت من.» این‌که چرا زندگی جوری که احتمالا فکر می‌کردم باید پیش رود، پیش نرفت، زمانی برای‌ام سؤال بود؛ اما این روزها به این نتیجه رسیده‌ام که راه زندگی اختصاصی من، همان مسیری بود که طی کردم: مسیری در پی یافتن «پرسش اساسی زندگی من». این‌که به‌دنبال پرسشی باشی که نمی‌دانی چیست، حتما از جستجوی پاسخ برای پرسشی که می‌دانی‌اش، سخت‌تر است …

چهار: امروز به‌صورت جدی باور دارم که دو دهه‌ی بیست سالگی تا چهل سالگی، باید دهه‌ی آزمون و تجربه هم باشند: این‌که هر چیزی را که دوست داری تجربه کنی (حتی اگر زمین‌ت بزند، تا بعدها در روزهای آخر زندگی‌ات به خودت چیزی را بده‌کار نباشی) ـ، این‌که همواره در جستجوی کارهای جدید باشی و نه نگویی (چرا که زمان ما در زندگی بسیار محدودتر از آنی است که فکر می‌کنیم) و این‌که خودت را بشناسی و بدانی از خودت و دنیا چه می‌خواهی (و چه چیزهایی را نمی‌خواهی!)، احتمالا مهم‌ترین حوزه‌های شناخت و تجربه در این دو دهه از زندگی هستند.

پنج: اما در این میان، چیز دیگری هم مهم است که من در این یک سال اخیر، آن را کشف کرده‌ام: «هنر ظریف دوست داشتن خود». باید اعتراف کنم که عمری را به دوست نداشتن خودم گذرانده‌ام. چرایی و چگونگی‌اش موضوعی درونی است و به بحث این یادداشت، ارتباطی ندارد؛ اما این‌که خودت، توانایی‌های‌ت و دستاوردهای‌ت را در زندگی به‌رسمیت نشناسی (سندروم ایمپاستر معروف!) درد واقعا جان‌کاهی است‌! به‌ویژه آن‌که مرز میان «خودخواهی و خودپسندی» با «عزت نفس و اعتماد به‌نفس سالم»، بسیار باریک‌ و مبهم است. این‌که چه اندیشه و گفتار و رفتاری نسبت به خودت، از نوع سالم و کدام‌ها از نوع غیرسالم، آن‌قدر سؤال پیچیده‌ای است که آدمی ترجیح می‌دهد تا فرض کند «این»ی که هست را نپسندد؛ مخصوصا اگر ایده‌آل‌گرایی نسبت به «آنی» که باید باشی را هم چاشنی این تفکر بکنی. همین می‌شود که همیشه برای زیر سؤال بردن خودت، راه جدیدی پیدا می‌کنی و برای نادیده گرفتن دستاوردهای‌ت، بهانه‌ای. و نتیجه هم این می‌شود که هر روز، بیش‌تر از قبل، از خودت ناامید می‌شوی …

شش: واقعیت این است که نمی‌دانم چه شد که در طول ۳۸ سالگی من فهمیدم که می‌توانم خودم را دوست داشته باشم. اما قطعا جستجوگری، مطالعه و درون‌‌نگری در این امر، تأثیر قابل توجهی داشته‌اند. در هر حال نتیجه از آنی که فکر می‌کردم هم جذاب‌تر بود: حالا دوباره می‌توانم از زندگی لذت ببرم و به کارهایی که سلامت و شادابی روح‌ام را بالاتر می‌برند، بپردازم (حتی کارهایی که به‌ظاهر، بی‌هوده به‌نظر می‌رسند!) و مهم‌تر از همه پذیرش این‌که لازم نیست همه‌ی انسان‌ها من را دوست داشته باشند و حتی ممکن است بی‌دلیل از من بدشان بیاید، و این‌ها به‌معنای آن نیست که من مشکلی دارم‌! حالا بیش از هر زمان دیگری در زندگی می‌دانم که احترام به خواسته‌های دیگران، مرزی دارد که هیچ ارتباطی به مهربانی و حتی ایثارگری ندارد: حفظ آرامش روحی و ذهن و درون‌ات. و این‌که باید روی چیزی تمرکز کنی که در محدوده‌ی توانایی و اولویت‌های زندگی تو است. و همین است که عامدانه از جار و جنجال‌های زندگی ـ در کار و زندگی به‌ویژه زندگی مجازی و رسانه‌های اجتماعی دوری می‌کنم؛ حتی اگر من را به بی‌دغدغه و بی‌تفاوت بودن، متهم کنند. حالا می‌دانم که آن‌چه درباره‌ات فکر می‌کنند، لزوما بازتابی از واقعیت تو نیست، و مهم‌تر این‌که بیش از ۹۹ درصد آن‌‌ها هم بدون کوچک‌ترین اهمیتی است! این‌که آرامش‌ت را در اولویت بگذاری هم منافاتی با هیچ اصل اخلاقی دنیا هم ندارد. 🙂 مشکل، زمانی پیش می‌آید که برای درد دیگری، بتوانی قدم کوچکی برداری؛ اما کاری نکنی …

هفت: حالا با رسمیت شناختن خودم و توانایی‌های‌م و به‌دست آوردن مهارت لذت بردن از آن‌ها، انگیزه‌های گم‌شده‌ی زندگی‌ام دوباره به من بازگشته‌اند. حالا می‌توانم بگویم که حال‌م سال‌ها بود که به خوبی امروز نبود. دل‌نگرانی و تشویش و اضطراب و غم و حس‌هایی شبیه این‌ها را این روزها بسیار به‌ندرت تجربه می‌کنم. سال‌ها به این معتقد بودم که نیازی به امیدوار بودن نیست و فقط باید هر چقدر که می‌توانی سخت‌کوشانه تلاش کنی. اما جالب است که این روزها شعله‌ی پرنور امید هم دوباره در قلب‌م روشن شده است …

هشت: اگر بخواهم یک دهه‌ی گذشته‌ی زندگی را به‌گونه‌ای در خور، خلاصه کنم، احتمالا این رباعی آقای محمدمهدی سیار، گزینه‌ی خوبی است:

افتان، خیزان، در پی آرامش خویش
حیران، حیران، گم شده‌ی خواهش خویش

آن پرسش سرگشته‌ی بی‌هنگام‌م
پرسان پرسان در طلب پرسش خویش

اگر چه هم‌چنان در پی «پرسش حقیقی زندگی» در جستجو هستم؛ اما حالا می‌دانم که من، انسان توان‌مندی هستم که اگر چه در مسیر رسیدن، هنوز میوه‌ی کالی است؛ اما همینی که هستم، حاصل عمری پویش و جوشش بوده است و بنابراین مسیر تعالی در زندگی تا نقطه‌ی پایان، «روشن‌تر از خاموشی» است. 🙂

دوباره گردش روزگار به سال‌گرد شروع داستان زندگی من در این دنیا ـ یعنی ۶ اردیبهشت ـ رسید. ورود به ۳۶ سالگی یعنی ۱۸ سال از ۱۸ سالگی ـ پایان نوجوانی ـ گذشته و حالا دو برابر روزهای «پایان کودکی» در این دنیا زیسته‌ام. دورانی که در یک نگاه، به‌سرعت نور گذشته و در نگاهی دیگر، آن‌چنان طولانی و پر از اتفاقات خوب و بد بوده که حس می‌کنم به‌اندازه‌ی چند قرن، زندگی کرده‌ام. و حالا در روزهایی که نیمه‌ی راه زندگی، از همیشه نزدیک‌تر است، به‌سنت هر سال می‌خواهم نگاهی بیاندازم به آن‌چه گذشت و آن‌چه در پیش خواهد بود.

۳۵ سالگی در سالی پرحادثه برای ایران و جهان گذشت. سالی که با سیل شروع شد و با کرونا به‌اتمام رسید. و امان از پاییز و زمستان‌ش … با این حال ۳۵ سالگی برای من شخصا سالی خوب بود. سالی که بعد از پایان روزهای سخت مالی، موفق شدم تا زندگی را از سر بگیرم و به برخی از آرزوهای‌م برسم و ضمنا نتیجه‌ی چندین سال زحمت و مرارت و سختی را تا حدودی به‌دست بیاورم و تا حدودی تکلیفِ‌ ادامه‌ی زندگی کاری‌ام را با خودم روشن کنم.

۳۵ سالگی در ادامه‌ی دوران پسا سی سالگی، سرشار از سرگردانی هم بود: این‌که به‌کجا می‌روم و قرار است چگونه بروم؟ این‌که چرا نشد و نمی‌شود؟ این‌که آیا واقعا روزی خواهد شد؟ و سؤالاتی همیشگی مثل این‌ها. به این «حیرتِ مدام» اگر کمی حسرتِ روزگارِ سپری‌شده و نگرانی از آینده و یک حسِ غم‌ناک سبک را هم که چاشنی‌اش کنید، تصویری گویا از زندگی من به‌دست می‌آید. 🙂 با این حال، مثل هر سال، به پاسخ برخی سؤال‌ها رسیدم و به‌تر از سال‌های گذشته، تکلیفِ برخی از مهم‌ترین تعلیق‌های زندگی‌ام در ۳۵ سالگی روشن شد و از این بابت حسابی شکرگزار هستم.

شاید مهم‌ترین درس و تجربه‌ی ۳۵ سالگی برای من، پذیرفتنِ این بود که چاره‌ای جز «ادامه دادن» ندارم. ادامه دادن به چه؟ سال‌ها است که چارچوبی مشخص را برای زندگی شخصی و کاری‌ام تعیین کرده‌ام، چارچوبی که آرزوها و رؤیاها‌ی‌ بزرگ‌م را از یک سو و مأموریت و ارزش‌های‌م در جهانِ هستی و زندگی روزمره کاملا روشن کرده است. طبیعی است که برخی از اجزای این چارچوب، در طول زمان، نیاز به حک و اصلاح داشته و دارند؛ اما اگر با قانون پارتو بنگریم، ۲۰ درصد از اجزای آن، ۸۰ درصد ارزش‌آفرینی زندگی را با خود به‌همراه دارند. بنابراین تمرکز روی آن ۲۰ درصدِ حیاتی و استراتژیک و ادامه دادن به زندگی براساس آن‌ها، همان چیزی است که در لحظه‌ی آخرِ زندگی در کنار تمام غم‌ها و ترس‌های‌ش، شیرینی را به‌کام انسان خواهد آورد. خوش‌حال‌م اگر به بسیاری از آرزوها و رؤیاها‌ی‌‌م دست نیافته‌ام؛ اما برای به‌دست آوردن‌شان‌شان با تمامِ وجودم تلاش کرده‌ام و هزینه‌های‌ش را هم داده‌ام. این بخش از غزلی از «میلاد عرفان‌پور» شاید خلاصه‌ای باشد از همین چیزی که دارم در موردش صحبت می‌کنم:

سفر بسیار کردم تا رسیدن را بیاموزم
زمین خوردم که روزی پر کشیدن را بیاموزم

از این شب‌های دوری رو به صبح روشنی دارم
که جای خواب دیدن، خوب دیدن را بیاموزم …

من و این روح ناآرام و این از خود رمیدن‌ها
مگر در خاک، باری، آرمیدن را بیاموزم …

گوستاو فلوبر جایی گفته بود: «من به این معتقدم که اگر کسی همیشه به آسمان‌ها چشم داشته باشد، روزی بالاخره بال در خواهد آورد.» در روزگارِ کرونا، امید به نشدنی‌ها شاید بیش از هر زمانی دیگری، عجیب به‌نظر برسد؛ اما در خیلی از قصه‌ها و افسانه‌ها هم پایان قصه را «امیدواران» می‌نویسند. 🙂

بنابراین هم‌چنان با اعتقاد به این‌که «مقصد، خودِ راه می‌تواند باشد»، «می‌روم در آرزوی کیمیا، هنوز» و با پافشاری بر آن‌چه تمامِ زندگی می‌دانم، به مسیرم مصمم‌تر از قبل ادامه خواهم داد. این‌که چه پیش می‌آید، به چه چیزی می‌رسم و چه چیزی را از دست می‌دهم، دیگر تجربه‌ای تکراری است که فقط در بالا و پایین‌ش تفاوت دارد. باید از اتفاقات مثبت و نتایج خوب لذت برد؛ اما به آن‌ها دل نبست و با نشدن‌ها و نرسیدن‌ها هم کنار آمد. 🙂 و پایانِ این زندگی حتما شگفت‌انگیز خواهد بود!

مثل هر سال، از تمام وجودم، شکرگزار داشتن به‌ترین خانواده‌‌ی دنیا و دوستانی به‌تر از برگِ گل هستم. در این روزگار کرونایی که دل‌تنگی دیدار، بیش از هر زمانی رخ می‌نماید، برای همه‌ی عزیزان‌م و برای شما دوستان دیده و نادیده‌ی مخاطب گزاره‌ها، سالی سرشار از سلامتی و شادی و رسیدن و البته کم‌دست‌انداز (!) آرزو دارم.

ما در شرایط خوبی قرار داریم و من امیدوارم این شرایط برای میلان ادامه پیدا کند. ما خوب تمرین می‌کنیم و این یک حقیقت است، در این‌جا می‌توانید هوای مثبت را تنفس کنید. اولویت زمان حال حاضر است و شما فقط می‌توانید سرنوشت آینده را با فکر کردن به زمان حال رقم بزنید. خوشحال‌م که می‌دانم عملکرد من به‌شکلی مثبت قضاوت شده است. احساس می‌کنم نقطه مرجع تیم هستم. بدون توجه به نتایج، هیچ یک از مربیان نسبت به آینده‌ی خود اطمینان ندارند. در پایان، کسانی که باید تصمیم یگیرند، این کار را انجام خواهند داد. اما من نمی‌توانم به سؤالات مربوط به آینده‌ام در همه‌ی کنفرانس‌های مطبوعاتی پاسخ دهم، بگذارید روی زمان حال تمرکز کنیم و ببینم در آینده چه خواهد شد.” (استفانو پیولی، سرمربی میلان؛ این‌جا)

در این تعطیلات اجباری، تریلوژی «ماتریکس» را دوباره نگاه کردم و در سؤالاتِ بی‌پایانی درباره‌ی هستی، منِ وجودی، واقعیتِ دنیای اطراف و چیزهای دیگری شبیه این‌ها غرق شدم. اما یک نکته‌ی بسیار مهمِ دنیای ماتریکس، تقدیرگرایی است: این‌که سرنوشت جوری برنامه‌ریزی شده که حتی انتخاب‌های‌ت هم نمی‌تواند تغییری در آن ایجاد کند! «نئو» علیه همین تقدیرگرایی قیام می‌کند؛ هر چند در نهایت مجبور می‌شود تا در جدال نهایی، برای صلحِ میانِ دنیای ماتریکس و دنیای واقعیت، به سرنوشت، تن دهد و خود را قربانی کند. زندگی این روزهای ما انسان‌ها ـ و به‌ویژه ما ایرانی‌ها‌ ـ هم انگار همین‌گونه است: گویی درونِ‌ یک دنیای بازنمایی شده گرفتار شده‌ایم که در آن، سرنوشتِ مرحله‌ی بعدی، موضوعی جبری است و هر انتخابی بکنی، باز هم در ادامه، آن‌چه از پیش نوشته شده رخ می‌دهد! 🙂 (بگذریم که در دنیای ماتریکس، بازنمایی واقعیت، خوش‌رنگ و لعاب است؛ اما دنیای پیرامون ما همان دنیای تاریک و پردردِ واقعی است که نئو از لحظه‌ی بیداری به آن پای می‌گذارد.)

با این دنیا چه می‌شود کرد؟ واقعیت این است که تمامِ تاریخ اندیشه و عرفان بشری در تمامی نحله‌های دینی و غیردینی به جست‌وجوی پاسخ همین سؤال پرداخته‌اند و طبیعتا هنوز هم هیچ پاسخ قطعی برای این سؤال وجود ندارد. پرداختن به پاسخ‌های متنوعی که به این سؤال داده شده، در حیطه‌ی تخصص و دانش نگارنده نیست؛ اما در میان این پاسخ‌ها، یکی هست که آن را با نماد بزرگی به‌نام «حکیم عمر خیام» و رباعی‌های مشهورش می‌شناسیم و به‌گونه‌ای پیولی هم به همین پاسخ اشاره کرده است: تفکر در مورد حال و وا گذاشتن آینده به زمانی که می‌آید.

در دنیای «ویروس کرونا» که هیچ چشم‌اندازی هم از پایان و تبعات‌ش نیست، بیش از هر زمانی به این نیاز داریم که غم و اضطرابِ فردا و این‌که چه خواهد شد را کنار بگذاریم. زندگی در این روزها بیش از هر زمانی در ثانیه‌ها و دقایق جریان دارد و نه در ماه‌ها و سال‌ها. پس: