تقریبا یک ماه از شروع سال جدید می‌گذرد و حالا کم‌کم زندگی دارد به‌سمت و سوی عادی شدن و ملال‌ پیش می‌رود. این نوشته قرار بود نوشته‌ی عیدانه باشد؛ اما با تنبلی و چیزهای دیگر (!) ماند تا امشب منتشر شود.

سالی گذشت و دوباره سال نو از راه رسید. روزهایی چند از لحظه‌ی تحولی دیگر گذشته است و اندکی است که روزگاری نو آغاز شده است. تعارف که نداریم: سالی که گذشت گویی دریغ از سال‌های گذشته بود. سالی سرشار از لحظات سخت برای تک تک ما. سالی که انگار می‌خواست ثابت کند غم و در هم‌پیچیدگی روزگار جزئی جدا نشدنی از زندگی ما هستند با این حال زیبای نوروز در همین است که هرچند برای مدتی کوتاه، “سبکی تحمل‌ناپذیر هستی” که چاشنی واقعی زندگی است را به فراموشی می‌سپارد و لبخند و امید را به زندگی باز می‌گرداند.

سال ۹۶ برای من در ادامه‌ی مسیر آزمون و خطای سه سال گذشته در جستجو و سرگردانی و تلاش بی‌وقفه گذشت. شاید بتوانم بگویم که بزرگ‌ترین دستاورد این سال، دست کشیدن حرکت در برخی مدارهای کاری اشتباه بود. دو ماه پایانی سال به بازسازی ایده‌ها تیم همکاران و طراحی نقشه‌ی حرکتی آینده گذشت و ماه فروردین به فراهم آوردن مقدمات این آینده‌ی نو در سال جدید. خوش‌حال‌م که مجموعه‌ی اتفاقات از عید نوروز تا به‌امروز این یقین را در من ایجاد کرده که مسیر کاری سال جدید سرشار از اتفاقات هیجان‌انگیز خواهد بود.

وقتی به این فکر کردم که برای نوشتن پست عیدانه چه موضوعی را انتخاب کنم، پس از مدتی فکر کردن به این نتیجه رسیدم که به‌تر است از برخی از عادت‌های خوبی را که با تحمل چندین سال مرارت در زندگی ایجاد کرده‌ا‌م، بنویسم. عادت‌هایی که این روزها بخش ثابتی از سبک زندگی من محسوب می‌شوند. عادت‌هایی که باعث شدند تا من به نتایج شگفت‌انگیزی در زندگی دست پیدا کنم. چه کسی است که نداند ره‌رو آن است که آهسته و پیوسته رود؟ راز این نوعِ رفتن چیزی جز ساختن عادت‌های بزرگ در زندگی‌مان نیست.

حال این شما و ۵ عادت تأثیرگذار زندگی من:

اول ـ تخصیص زمان ثابت روزانه برای مطالعه‌ی اخبار و مقالات کاری: بیش از ۶ سال است پست هفتگی لینک‌های برتر هفته به‌انتخاب من در گزاره‌ها به صورت مستمر منتتشر می‌شود. برای انتخاب لینک‌های این پست، من مجبور هستم هر روز اخبار و مقالات حوزه‌‌های کاری و مورد علاقه‌ی خودم (یعنی حوزه‌های کسب‌و‌کار، مدیریت، اقتصاد، فناوری و مهارت‌های زندگی) را مطالعه کنم. می‌توانم بگویم این کار در زندگی من سه تأثیر مشخص داشته است:

1. همیشه از آخرین تحولات و روندهای مربوط به حوزه‌های تخصصی کاری خودم مطلع هستم.
2. با مسائل و راهکارهای موجود در حوزه‌های کاری‌ام آشنا هستم و این آشنایی گاه به خلق ایده‌های نوآورانه جذابی برای مسائل و چالش‌های کاری می‌انجامد.
3. این مطالعات به من کمک کردند تا بتوانم روی رشد شخصی خودم هم متمرکز باشم و در این زمینه نیز خوشه‌چینی داشته باشم.

دوم ـ پیاده‌روی: اساسا اگرچه به ورزش و به‌ویژه فوتبال علاقه فراوانی دارم (همین گزاره‌ها را که دیده‌اید!)؛ اما هیچ وقت ورزش‌کار حرفه‌ای یا حتی آماتور نبوده‌ام. با این حال سال‌هاست به‌لطف نداشتن خودروی شخصی در تهرانِ پر از ترافیک برای رفت‌و‌آمد تا جایی که می‌شود بخشی از مسیر را با پای پیاده طی می‌کنم (اتفاق جالب این‌که اخیرا دفترمان هم به‌فاصله‌ی نزدیکی از منزل منتقل شده و می‌توانم هر روز پیاده به دفتر بروم و بازگردم.) پیاده‌روی فارغ از تأثیرات‌ش روی سلامتی فیزیکی، برای من فرصتی برای فکر کردن و فکر نکردن است! روزهایی که ناراحت‌م، پیاده‌روی در سکوت همراه با گوش دادن به موسیقی باعث تخلیه‌ی حس‌های بد از درون‌م می‌شود. روزهایی هم که سردرگم هستم، پیاده‌روی باعث تا به مشکلات و چالش‌ها فکر نکنم و ذهن‌م را از استرس آینده‌ای که در دستان من نیست، آزاد کنم. سرانجام این‌که در زمان مواجهه با مسائل سخت کاری، پیاده‌روی باعث می‌شود تا زمان مفصلی برای فکر کردن به‌دور از عوامل حواس‌پرت‌کن محیط کار داشته باشم که گه‌گاه به کشف‌ها و ایده‌پردازی‌های جالبی هم می‌انجامد!

سوم ـ فکر نکردن به گذشته: نمی‌گویم آدم نوستالژیکی هستم؛ اما همیشه درد از دست رفتن‌ها و نشدن‌های روزهای گذشته چون باری سنگین روی دوش من در مسیر زندگی همراه‌م بوده است. سوگواری برای گذشته‌ها اگر چه خیلی وقت‌ها بی‌اختیار اتفاق می‌افتد؛ اما خوب باید اعتراف کنم فارغ از تأثیرات ویران‌گرش روی حس و حال‌م، کار بسیار بی‌هوده‌ای است؛ چون گذشته تغییری نمی‌کند! در سالی که گذشت تلاش کردم تا به گذشته‌ها تا حد امکان فکر نکنم. سخت بود؛ اما با ریاضت ذهنی بسیار ممکن شد. و حالا می‌بینم که حداقل گذشته‌ها دیگر کنترلی روی زندگی و احساس امروزم ندارند ( در این زمینه کتاب “وقتی نیچه گریست” شاه‌کار اروین یالوم به من بسیار کمک کرد. همه‌جوره پیشنهادش می‌کنم!)

چهارم ـ پی‌گیری کار تا تعیین تکلیف نهایی: اگر چه می‌دانم که کار را آنی کرد که تمام کرد؛ اما در طول سالیان اخیر من آدمی نبودم که کاری را تمام کنم. کارهای بسیاری را در زمان مناسب شروع کردم؛ اما چون حس و حال دنبال کردن‌شان تا به نتیجه رسیدن را نداشتم، فرصت بزرگی از کف‌م رفت. در مقابل روی کارهای بی‌نتیجه‌ی بسیاری وقت بیش از اندازه گذاشتم. نیمه‌ی دوم سال گذشته زمانی بود برای تمرین تمرکز روی کارهایی که باید تمام می‌شدند و وانهادن کارهای بی‌نتیجه و پذیرش شکست (که خودش نوعی به‌نتیجه رساندن کار محسوب می‌شود!) بخشی از این داستان اجباری بود: سال ۹۵ مسئولیت پروژه‌ای بسیار پردردسر را پذیرفته بودم و چاره‌ای جز مدیریت دعاوی طرفین پروژه (شامل ۴ سازمان کارفرمای مختلف و دو پیمانکار) نداشتم ( و خدا را شکر که کار با به‌ترین وضعیت به‌پایان رسید.) اما بعضی دیگر از کارها هم انتخابی بود: مثلا یک تجربه‌ی دل‌نشین روزهای آخر سال خریدی بود که انجام داده بودم و کالای نقص‌دار تحویل گرفتم. برای اولین بار در عمرم تصمیم گرفتم ترس‌م از پی‌گیری مشکل‌م در خرید را کنار بگذارم و از فروشنده آن‌قدر پی‌گیری کردم تا کالای سالم را تحویل‌م داد. لذت به‌نتیجه رساندن کار، مهم‌ترین عامل انگیزشی در ادامه دادن به این مسیر است!

پنجم ـ تلاش برای گفتگو و درک متقابل همراه با حفظ حریم شخصی: اعتراف می‌کنم که همیشه از دیالوگ فراری بوده‌ام. بخشی از ماجرا به ویژگی‌های شخصیتی‌ام برمی‌گردد: این‌که در برابر نظر مخالف به‌‌صورت غیرارادی مکانیسم‌های دفاعی درونی‌ام فعال می‌شوند! بخشی از داستان اما به پیش‌زمینه‌های اشتباه ذهنی من در مورد دیگران، نیت‌شان از بیان نقد یا نظر مخالف و محق بودن یا نبودن آن‌ها برای اظهارنظر در مورد موضوع مورد بحث برمی‌گردد. چیزی که سال گذشته با تمرین کردن یاد گرفتم این بود که شنیدن حرف‌های دیگران فارغ از هر تفسیری می‌تواند مفید باشد (چه بسا که من خیلی وقت‌ها در نظرم محق نباشم)؛ هر چند هم‌چنان استراتژی “گوشِ در و دروازه” هم استراتژی بسیار مفیدی در روابط با دیگران است! بنابراین با تمرین کردن تلاش کردم تا حداقل برای خودم مرزهای شنیدن و نشنیدن سخنان دیگران را مشخص کنم تا برای حفظ حریم شخصی‌ ـ و آرامش و انرژی‌ام ـ بسته به موقعیت از میان سه استراتژی “جدال”، “گفتگو” و “سکوت و نادیده‌انگاری” یکی را در مواجهه با دیگران برگزینم. چیزی که فعلا می‌توانم بگویم این است که در حال حرکت از الگوی جدال به الگوی سکوت و نادیده‌انگاری‌ام حرکت می‌کنم؛ اما تلاش می‌کنم تا نقطه‌ی تعادل گفتگو را هم در این میان کشف کنم.

ایجاد این عادت‌ها روی آرامش و انگیزه‌ و حتی موفقیت‌های من تأثیرگذار بوده‌اند. حالا با این تجربه‌ی شیرین امسال هم برای خودم چالش‌هایی را در نظر گرفته‌ام که امیدوارم در روزهای انتهای سال از آن‌ها برای‌تان بنویسم.

شما چه عادت‌های مفیدی را در زندگی‌تان ایجاد کرده‌اید؟ برای‌م بنویسید.

ـ “همیشه می‌دانستم که، یک: می‌خواهم نویسنده شوم. و دو: اگر در انجام کاری مصر شوید، دیر یا زود به دستش خواهید آورد. این دقیقا ماهیت اصرار و پافشاری و مقدار معینی استعداد است. بدون استعداد از پس هیچ کاری برنخواهید آمد، اما بدون عزم راسخ قادر به انجام هیچ کاری نیستید. یک‌بار با سال بلو در این‌باره گفت‌وگو کردم. داشتیم به‌طور کلی راجع به نویسندگی و چاپ و موضوعات مرتبط صحبت می‌کردیم. او گفت که مقدار معینی استعداد لازمه کار است. تمام افراد بیرون از اینجا که استعداد ندارند، سخت تلاش می‌کنند و نتیجه‌ای نمی‌گیرند. باید نوعی از استعداد را داشته باشی، اما بعد از آن، شخصیت مهم است. گفتم «منظورت از شخصیت چیست؟» تبسمی کرد و هیچ‌وقت پاسخم را نداد. از آن به بعد بقیه عمرم برای یافتن اینکه منظور او در آن شب چه بود، گذشت. و به این رسیدم که شخصیت هم‌تراز عزم راسخ است. که اگر از تسلیم‌شدن پرهیز کنید، بازی تمام نمی‌شود. می‌دانید، در هرچه که در زندگی انجام دادم موفقیت بزرگی کسب کرده بودم، تا زمانی‌که تصمیم گرفتم یک نویسنده شوم. دانش‌آموز خوبی بودم، سرباز خوبی بودم. یک روز هم موفق به اتمام یک بخش با یک ضربه در گلف شدم. دقیقا مثل «بیلی فیلان» امتیاز ۲۹۹ را کسب کردم. روزنامه‌نگار بسیار خوبی بودم. هرچه که می‌خواستم در خبرنگاری انجام دهم، در رابطه با کارم، دقیقا سر جای خودش قرار می‌گرفت. بنابراین سردرنمی‌آوردم چرا در کار خبرنگاری موفق بودم و در رمان‌نویسی و داستان کوتاه نه؛ هُنری بس پیچیده است: پیچیده در فهم اینکه تلاش به بیرون‌تراویدن چه چیزی در خیال و زندگی خود دارید.

ـ “گمان می‌کنم جهان‌بینی‌ام از زمانی‌که کتاب نوشتم، تغییر کرد. این یک اکتشاف است. تنها چیزی که برای من بسیار جالب است هنگامی است که خود را غافل‌گیر می‌کنم. نوشتن چیزی وقتی که دقیقا بدانی چه چیزی دارد اتفاق می‌افتد بسیار ملالت‌آور است. به همین خاطر رمان از خبرنگاری برای من بسیار حائز اهمیت‌تر بود. تنها راهی بود که می‌توانستید نمایشنامه را طولانی‌تر، خنده‌دارتر یا حیرت‌آور کنید.”

(از مصاحبه با ویلیام جوزف کندی؛ نویسنده‌ی معاصر آمریکایی؛ این‌جا)

رقابت در طول تاریخ همواره برای انسان‌ها جذاب است: حس خوبِ برتری بر دیگران و رسیدن به قله، محرک بسیاری از اتفاقات خوب و بد تاریخ بوده است. رقابت در ذات خود در عین این‌که باعث پیش‌رفت و حرکت به‌سوی تعالی است، از نظر حسی هم بسیار تأثیرگذار است و برای همین است که انسان‌ها بدون رقابت نمی‌توانند زندگی با کیفیتی داشته باشند!

اما رقابت همیشه در تعامل با دیگران معنادار نمی‌شود. ما با خودمان نیز همواره در حال رقابت هستیم! 🙂 به این فکر کنید که در شبانه‌روز چگونه وقت خودتان را به چه کارهایی تخصیص می‌دهید؟ افکار و احساسات و اولویت‌های مختلف زندگیمان برای گرفتن وقت از ما در حال رقابت با هم هستند و چه کسی می‌تواند بگوید که “من”ِ وجودی ما چیزی جز همین‌ها است؟ مثال دیگر: حس رضایت بعد از انجام یک کارِ بزرگ، حل یک مسئله‌ی سخت، رسیدن به یک آرزوی دست‌نیافتنی و اتفاقات دیگری از این دست را به‌یاد بیاورید؛ مخصوصا زمانی که همه و حتی خودتان امیدی به رسیدن موفقیت نداشته‌اید. اما آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که ما می‌توانیم با خودمان به‌صورت برنامه‌ریزی شده هم رقابت کنیم؟ بله. رقابت با خود برای به‌تر شدن و رسیدن به رؤیاهای بزرگ زندگی.

احتمالا همگی می‌دانیم که یکی از مهم‌ترین عوامل یاری‌بخش ما در راهِ دشوارِ رسیدن به مقصد، داشتن عادت‌های درست است، عادت‌هایی که به ما کمک می‌کنند تا همان کارهایی را که لازم است را انجام دهیم، وقت‌ محدودمان را درست تخصیص بدهیم و البته مهارت‌های لازم را برای طی این مسیر به‌دست بیاوریم. اما رقیب‌ عادت‌های درست، تنبلی و وقت‌گذرانی و بی‌انگیزگی و سایر عوامل درونی منفی شبیه این‌ها هستند. این عوامل درونی منفی آن‌قدر قدرت‌مند هستند که افراد موفق همواره درصد محدودی از جامعه را تشکیل می‌دهند. بنابراین برای غلبه بر آن‌ها باید تلاش کرد و عرق ریخت و مرارت کشید. و شاید بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های میان موفق‌ها و ناموفق‌ها همین شجاعت تحمل رنج و مرارت‌ها تا رسیدن به مقصد است.

در این‌جا به پنج چالش مهم اشاره می‌کنم که غلبه بر آن‌ها موجب ایجاد عادت‌هایی بسیار حیاتی برای دست‌یابی به موفقیت خواهند شد. چالش‌هایی که همگی ما در زندگی با آن‌ها مواجهیم؛ اما احتمالا آن‌ها را لاینحل و حتی عادی می‌دانیم:

۱- مقایسه کردن خود با دیگران: عزت نفس از آن اصطلاحاتی است که زیاد می‌شنویم‌ش و فکر می‌کنیم آن را به‌اندازه‌ی کافی هم داریم. اما متأسفانه در زندگی اجتماعی‌مان وقتی جایگاه و شخصیت خودمان را با سنگ محک “نظر دیگران” و “داشته‌های دیگران” می‌سنجیم، در واقع در حال زیر سؤال بردن عزت نفس‌مان هستیم. هر یک از ما انسانی ارزش‌مند است؛ آن‌گونه که لایق پوشیدن لباس حیات از سوی خدای مهربان شده است. فراموش نکنیم که مرز باریک میان تواضع اجتماعی و تحقیر خود تا چه اندازه باریک است.

۲- سرزنش کردن خود: در اغلب اوقات هیچ فردی از روی عمد در زندگی‌اش مرتکب اشتباه نمی‌شود، حتی اگر آگاهانه اشتباه کند (و البته چه کسی است که دیوانگی‌های خاص خودش را نداشته باشد؟) متأسفانه اغلب ما از این مرحله هم گذر کرده‌ایم و خود را برای چیزهایی که در اختیارمان نبوده است هم مقصر می‌دانیم و سرزنش می‌کنیم. پذیرشِ خویش‌تنِ خویش همان‌طور که هستیم در کنار تلاش برای به‌تر شدن، یکی از شاه‌کلیدهای خوش‌بختی است.

۳- مطالعه نکردن: همه می‌دانیم وقت و حوصله نداشتن بهانه‌هایی هستند که برای توجیه مطالعه نکردن پیش وجدان‌مان می‌آوریم. روزی یک صفحه کتاب و مقاله خواندن، نهایتا ۵ دقیقه زمان بیش‌تر از ما نمی‌گیرد. نه؟ اما همین ۵ دقیقه ما را انسان بهتری می‌کند.

۴- وقت نگذاشتن برای بطالت: خنده‌دار است، نه؟ اما ذهن همه‌ی ما در میان روزها و شب‌های شلوغ زندگی نیاز به آن دارد که دمی استراحت کند و به‌هیچ چیز فکر نکند تا خود را بازیابی کند. بطالت آن‌قدرها هم چیز بدی نیست؛ به شرط آن‌که تمامِ وقت زندگی را به خود اختصاص ندهد!

۵-  انجام ندادن کارهای بزرگ از بیم شکست: حسِ درونیِ “تلاش کردم اما نشد” با حسِ درونیِ “چون مطمئن بودم کاری نکردم” خیلی متفاوت‌اند. دومی را که همه در زندگی‌مان تجربه کرده‌ایم؛ حداقل یک بار هم اولی را تجربه‌ کنیم.

غلبه بر چالش‌های فوق باعث نمی‌شود که یک شبه انسان کاملا موفقی شوید و البته حتی باعث هم نمی‌شود که تمامِ ضعف‌های شما برطرف شوند؛ اما به شما کمک می‌کنند تا اندکی انسان به‌تری شوید. 🙂 ارزش‌اش را ندارد؟

موفقیت، نه یک لحظه‌ی خاص که یک مسیرِ طولانی است که در آن تنها لحظاتی را برای جشن گرفتنِ تحقق هدف‌های‌مان می‌ایستیم و بعد دوباره برای رسیدن به هدف‌های بعدی به راه می‌افتیم. در این مسیر طبیعتا نیازمند ره‌توشه‌ای هستیم که یکی از مهم‌ترین اجزای آن، داشتن عادت‌های درست است. عادت، یعنی کاری که بدون فکر و انگیزه‌ در لحظه و به‌صورت مستمر آن را انجام می‌دهیم. تکرار عادت‌های درست، باعث می‌شوند تا حرکتِ ما به‌سوی هدف‌های‌مان تسریع و تسهیل شود؛ چرا که در واقع رسیدن به هدف‌ها نیازمند به انجام کارهایی هستند که چیزی جز همین عادت‌های درست نیستند! اما این سکه روی دیگری هم دارد. بسیاری از عادت‌های نادرست هم وجود دارند که ما خواسته و ناخواسته گرفتار آن‌ها هستیم و در مسیرمان به‌سوی اهدافِ بزرگ زندگی، مانع ایجاد می‌کنند. بنابراین هر چقدر لازم است که عادت‌های درست را بشناسیم و آن‌ها را تقویت کنیم، به‌همان اندازه لازم است که عادت‌های بد را هم بشناسیم و برای حذف آن‌ها از زندگی‌مان تلاش کنیم.

آین کاین این‌جا در بیزینس اینسایدر به نمونه‌هایی از این عادت‌ها اشاره کرده که معمولا میان انسان‌های ناموفق مشترک‌اند. با کمی ویرایش، در این‌جا با هم این عادت‌ها را مرور می‌کنیم:

1. پرحرفی و حرف زدن بدون فکر: یادتان که نرفته “هر سخن جایی و هر نکته‌ مکانی دارد؟”
2. بی‌قراری: طبیعتا کسی با گوشه‌نشینی و هیچ کاری نکردن به هیچ جایی نخواهد رسید؛ اما برعکس ماجرا هم همین است: شلوغ‌کاری تنها باعث می‌شود استرس خودتان و اطرافیان‌تان بالاتر برود!
3. تأخیر داشتن: طبیعتا کسی از آدمی که همیشه تأخیر دارد خوشش نمی‌آید. نه؟
4. گارد گرفتن و در خود بودن: طبیعی است که شما از برخی آدم‌ها خوش‌تان نیاید. اما آیا لزومی به بیان و نمایش آن هست؟ آیا با انتقال انرژی منفی‌تان به دیگران، حال شما بهتر می‌شود؟ آیا غرق شدن در افکار خودتان در یک جمع یا جلسه اساسا کار مؤدبانه‌ای است؟ اگر با همه‌ی “آن دیگران” مشکل دارید، شاید بد نباشد کمی درون خودتان را بیش‌تر بکاوید!
5. سازِ همیشه موافق بودن: یکی از موفق‌ترین استراتژی‌های پرهیز از تنش در روابط انسانی، موافقِ همه چیز بودن است! اما فراموش نکنید که همیشه موافق‌ها نه به‌یادماندنی‌اند و نه دوست‌داشتنی و نه حتی متمایز و در مقابل، همواره دنباله‌روی دیگران هستند. بنابراین خودتان باشید؛ هر چند لازم باشد هزینه‌هایی را بپردازید.
6. ول‌خرجی: بدون شرح!
7. به‌عقب انداختن کارها: شاید این کلیشه باشد که: “امروز همون فردایی است که دیروز کارت را به آن موکول کردی!” ولی متأسفانه واقعیت به‌همین تلخی است که ممکن است فردایی در کار نباشد …
8. دروغ‌گویی و شایعه‌بازی: جنبه‌ی اخلاقی ماجرا به‌کنار، آیا این‌قدر باهوش هستید که دروغ‌های‌ خودتان و دیگران یادتان بمانند؟
9. غر زدن: این یکی از جذاب‌ترین کارهای دنیا است؛ هر چند تا الان با آن هیچ مشکلی حل نشده است! اگر برای مشکلی راه‌حلی دارید، به‌جای نقدِ زیاده از حد، سریع سر وقت حل آن مسئله بروید!

توجه کنید که این عادت‌ها خاصِ انسان‌های ناموفق نیستند و از آن مهم‌تر، عادت‌های ذاتی محسوب نمی‌شوند! بلکه با تقریب خوبی می‌شود گفت اگر چندین عادت از میان این‌ها در فردی وجود داشته باشند، احتمالا زمینه‌ساز ناموفق بودن او خواهند شد. طبیعتا عادت‌های بد بسیار زیاد دیگری وجود دارند که باید آن‌ها را کشف و درمان کنیم. پس زندانیِ عادت‌های‌مان نباشیم؛ همان‌طور که استاد شفیعی کدکنی در غزل معروف‌ش سروده است که:

ز برون کسی نیاید چو به یاری تو، این‌جا
تو ز خویشتن برون‌آ سپه تتار بشکن

سر آن ندارد امشب که برآید آفتابی
تو خود آفتاب خود باش و طلسم کار بشکن …

پیر لومتر نویسنده‌ی فرانسوی و برنده‌ی جایزه‌ی گنگور ۲۰۱۳ برای به‌ترین رمان است. در مصاحبه‌ی جذاب او منتشر شده در روزنامه‌ی آرمان ـ نکات بسیار جالبی در مورد تفکر و رویکرد یک حرفه‌ای واقعی مطرح شده که آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم:

ـ اگر به خوانندگان فکر نکنم نخواهم توانست سوال «آیا رمانم خوب است یا نه؟» را از خودم بپرسم. وانگهی، من برای خواننده داستان می‌سازم و آن را به او می‌فروشم. بنابراین «باید» آن را بپسندد. اما پرسش واقعی این نیست که بدانیم آیا خواننده از اثر خوشش آمده یا نه، بلکه این است که «آیا من توانسته‌ام احساساتی را در خواننده برانگیزم که می‌خواسته‌ام برانگیزانم؟ آیا خواننده من گریه کرده آن‌زمانی‌که من خواسته‌ام گریه کند؟» بنابراین، من به نوعی مجبور خواهم بود به خوانندگانم فکر کنم. وظیفه ادبیات، فهماندن مردم از طریق عواطف و احساسات است. هر کس شغلی دارد و شغل من نیز «تولید احساس» است.

ـ رمان‌نویس باید اعتماد زیادی به نوشتن داشته باشد؛ درعین‌حال باید حذر کردن نیز بداند. اگر شما داستان خود را بیش از حد بتن‌ریزی کنید، آنگاه نخواهید توانست به آنچه ممکن است در حین نوشتن پیش بیاید اطمینان کنید. برای مثال، احتمال دارد شخصیت شما به‌طور ناگهانی کار بزرگی انجام دهد که همه‌چیز را تغییر دهد و شما آن را فوق‌العاده ببینید. همچنین اگر شما در مرحله آماده‌سازی اصلاحات بسیاری انجام دهید، آنگاه جای زیادی برای «خیال» باقی نمی‌ماند. در نوشتن امکان وقوع اتفاقات زیادی وجود دارد، اما باید در نوشتن مراقب نیز بود و نباید تصور کرد که نوشتن همه مشکلات را حل‌وفصل خواهد کرد. من شخصا، تا زمانی‌ که طرح کلی و پایان را ندانم شروع به نوشتن نمی‌کنم. در این هنگام است که می‌دانم نوشتن می‌تواند خلأ باقیمانده را پر کند و دقیقا می‌دانم به کجا می‌روم.

ـ من به هیچ‌وجه مغرور نیستم، اما همان‌طور که می‌دانید، در زندگی نباید خود را دست‌کم گرفت. کارهایی هستند که به خوبی از عهده انجام‌شان برمی‌آییم و در مقابل کارهایی نیز هستند که کم‌تر در آن‌ها موفقیم. در مورد کارهایی که می‌توانیم انجامشان دهیم باید بتوانیم بگوییم: «من به خوبی از عهده انجام این کار برمی‌آیم.» ممکن است دیگران آن را بهتر از من انجام دهند و من بهترین نباشم، اما با تخصصی که من دارم، این کاری است که می‌توانم به بهترین وجه انجامش دهم.

همواره وقتی از “حرفه‌ای‌ها” سخن به‌میان می‌آید روی اصول رفتاری آن‌ها تأکید می‌شود و فرض این است که رعایت نکردن آن‌ها باعث غیرحرفه‌ای بودن می‌شود. اما شاید بد نباشد برخی از مهم‌ترین اصول رفتاری غیرحرفه‌ای‌ها را نیز بدون تعارف بررسی کنیم:

۱- تنبلی و بی‌نظمی: افراد غیرحرفه‌ای به قول و قرارشان متعهد نیستند. خیلی وقت‌ها علت بدقولی‌ها و تأخیرهای غیرحرفه‌ای‌ها بی‌نظمی و تنبلی آن‌ها است؛ نه حجم بالای کار یا عوامل پیش‌بینی نشده. بدتر این‌که غیرحرفه‌ای‌ها تلاش می‌کنند تا تنبلی و بی‌نظمی خودشان را با سخنرانی کردن درباره‌ی مضرات آن‌ها پنهان‌ کنند!

۲- تکبر: غیرحرفه‌ای‌ها همیشه خود را بالاتر از دیگران می‌دانند، آن‌ها را تحقیر می‌کنند و تلاش می‌کنند تا با تمامیت‌خواهی نظر خودشان را به دیگران تحمیل کنند.

۳- خوش‌بینی بیش از حد: یک حرفه‌ای به همه‌ی احتمالات فکر می‌کند و خود را برای آن‌ها آماده می‌سازد. اما غیرحرفه‌ای‌ها تنها بهترین داستانی که ممکن است اتفاق بیافتد را می‌بینند و بعد، در دنیای واقعی غافل‌گیر می‌شوند.

۴- مسئولیت‌پذیر نبودن: فرد حرفه‌ای چه کارها خوب پیش بروند و چه نه، مسئولیت آن‌ها را برعهده می‌‌گیرد. اما یک غیرحرفه‌ای همیشه به‌دنبال پیدا کردن راهی برای فرار از پذیرش مسئولیت‌های خود است.

۵- شفاف نبودن و پنهان‌کاری: یک فرد حرفه‌ای می‌داند چه چیزی را چه زمانی باید برای چه کسی فاش کند و چه چیزی را نه. غیرحرفه‌ای‌ها در این زمینه به افراط و تفریط می‌افتند.

۶- افراط در قول دادن: افراد غیرحرفه‌ای بلد نیستند “نه” بگویند وبیش از توانایی و زمان خود به دیگران قول می‌دهند. نتیجه؟ ناتوانی در عمل سر وقت به قول‌ و قرارهای‌شان یا کاهش کیفیت کاری که انجام می‌دهند.

۷- دروغ‌گویی، تقلب و شکستن اصول اخلاق حرفه‌ای: یک فرد حرفه‌ای می‌داند تصویر بلندمدتی که از خود در ذهن دیگران می‌سازد اهمیت دارد و نه منافع کوتاه‌مدت و لحظه‌ای. بنابراین به‌هیچ عنوان شکستن اصول اخلاقی را جایز نمی‌دانند.

منبع

پ.ن. این مطلب پیش از این در خبرنامه‌ی ایمیلی کار حرفه‌ای راه‌کاو منتشر شده است. برای ثبت‌نام و دریافت مطالب این خبرنامه به سایت راه‌کاو مراجعه فرمایید. متشکرم. 🙂

“سلمان” آژانس شیشه‌ای حالا با گذر سال‌ها امروز برای خودش یک کارگردان و بازیگر حرفه‌ای است. حرف‌های خواندنی بهروز شعیبی در مصاحبه با روزنامه‌ی اعتماد ایده‌های جذابی در زمینه‌ی کار حرفه‌ای دارد:

“من خودم تلاشم این بوده است که اینها هیچ‌وقت شبیه هم نباشند اما هرکدام از این فیلم‌ها را بگویید یا کارگردانش، کارگردان خوبی است یا تهیه‌کننده‌اش، تهیه‌کننده خوبی است یا فیلمنامه خوبش است در نتیجه من بعد از این مرحله خیلی به این فکر نکردم که حالا من دارم تکرار می‌شوم یا نمی‌شوم به این فکر کردم که فرصت کار کردن با یک مجموعه خوب را از دست ندهم.”

“بازیگر کسی است که پشت بازی‌هایش قایم می‌شود، دیده نمی‌شود اما کارگردان نمی‌تواند خودش را پنهان کند. یعنی خودش هرکاری کند از فیلمش بیرون می‌زند. یعنی به هر حال آن تفکر اصلی که دارد، اعتقاداتی که دارد آن فکر اصلی که دارد عیان می‌شود. یک بخشی تکنیکی است و یک بخشی محتوایی، اما مرتب نقد می‌کنند که مثلا چرا این را در فیلمت قرار دادی؟ متاسفانه این مساله در ماجرای نقد ما بسیار زیاد شده است.”

“واقعیتش این است هیچ‌وقت مسئله‌ی سینما برای من تفریح نبوده است. یعنی حتی به عنوان بازیگر سر یک فیلمی نرفتم که مثلا حالا از فضایش لذت ببرم و یک آرامشی داشته باشم. چون نمی‌توانم. به هر حال بازیگری کارش کمتر است به نسبت کارگردانی. در کارگردانی قبل و بعد از همه با گروه درگیر هستی و تا زمان نمایش فیلم به لحاظ ذهنی هم درگیر هستی. به‌خاطر همین بازیگری هم هیچ‌وقت تفریح برایم نشده است.”

“من فکر می‌کنم مهم‌ترین مشکل ما برای حرف‌های محتوایی‌مان نشناختن ابزار است. اگر ابزارمان را با تمام ابعاد و مختصاتش بشناسیم دیگر می‌دانیم حرف‌مان را در فیلمنامه باید چگونه تغییر دهیم، با چه جنسی و با چه ریتمی اجرا شود، آن اجرا با چه بازیگرانی و در چه نوع ساختاری در چگونه سینمایی باید باشد و …”

کامبیز درم‌بخش یکی از جذاب‌ترین هنرمندان این سرزمین است. “داستان‌های دیدنی” را حتما در همشهری داستان دو سال اخیر دیده‌اید. تعریف کردن یک قصه‌ی کوتاهِ جذاب، مهربان و پرمعنا با چند خط ساده از هر کسی برنمی‌آید! ایده‌های استاد در زمینه‌ی کار حرفه‌‌ای در مصاحبه با روزنامه‌ی شرق مثل آثار هنری‌اش جذاب‌اند:

“ریشه اصلی تمام هنرها در خلاقیت است. در فیلم کوتاه، انیمیشن و داستان کوتاه هم کار کرده‌ام …”

“هنرمند امروزی مثل معمار است که یک کار گروهی را رهبری می‌کند. این روزها نقاشی به‌تنهایی جذابیتی ندارد.”

“خیلی‌ها می‌گویند این همه کار را چگونه انجام می‌دهی؟ برای خودم هم عجیب است. در واقع حرفه‌ای‌بودنم به من کمک می‌کند؛ اینکه سال‌ها یک مطبوعاتی بودم و به آن افتخار می‌کنم. من از ۱۴ سالگی در مطبوعات بودم و موفقیتم در استمرار، خلاقیت و پژوهش است. نکته دیگر اینکه معروف‌بودن هنرمند به‌معنای پول‌دار بودن‌ش نیست. دغدغه زندگی و احتیاج‌ داشتن، وسیله‌ای برای کارکردن می‌شود تا خرج اجاره خانه‌ات را در بیاوری و بتوانی فعالیت‌های دیگری انجام دهی.“

“اگر امروزه بخواهید در خارج از ایران کار جذابی انجام دهید باید یک کار خارق‌العاده ارائه دهید. خوب و عالی دیگر آنجا مفهومی ندارد. شما باید کاری نشان دهید که انقلابی در آن باشد.”

تجربه ثابت کرده که یکی از مهم‌ترین رازهای موفقیت همان ضرب‌المثل معروف “ره‌رو آن است که آهسته و پیوسته رود” است. این‌که هر روز حتما کاری کوچک در راستای رسیدن به موفقیت بزرگ و پایدار انجام دهی تا بدین شکل، کم‌کم به هدف مورد نظرت نزدیک شوی. این کار یعنی عادت کردن به انجام کارهای درست و انجام درست کارها؛ اما نه آن‌طور که ما فکر می‌کنیم: عادت‌ کردن یعنی ملال‌آور شدن زندگی. اتفاقا عادت‌های زیادی هستند که اگر سختی ابتدای مسیر عادت کردن به آن‌ها را بپذیریم، به ما هر روز حس سرشاری از انرژی و شور درونی می‌بخشند و همین حسِ درونی زیبا، عاملی است برای افزایش احتمال تکرار رفتار و عمل‌کردهای درست که در بلندمدت نتیجه‌ی آن تحقق رؤیاها و آرزوها است. خلاصه این‌که “قدرت عادت‌ها” را برای موفقیت را هیچ‌وقت دست کم نباید گرفت.

اما عادت‌های درست کدام‌اند؟ در حالت کلی پاسخ به این سؤال بستگی به خود شما و رؤیاها و آرزوهای‌تان دارد؛ اما برخی عادت‌های کوچک اما اثرگذار هستند که به‌کار همه‌ی ما برای حرکتِ اثربخش در مسیر رؤیاهای‌مان کمک می‌کنند. در این مطلب توضیحاتی درباره‌ی ۱۲ عادت از این‌گونه عادت‌‌ها (که فهرست‌شان را از  این‌جابرداشته‌ام)برای‌تان براساس تجربیات شخصی‌ام ارائه می‌کنم:

۱- خوش‌بینی: افراد خوش‌حال، معمولا افراد خوش‌بینی هستند. خوش‌بینی تمرین کردنی است!

۲- مراقبت از سلامتی: عقل سالم در بدن سالم است! تعارف که نداریم: همه‌ی ما عادت‌های نادرستی داریم که زمینه‌ساز مشکلات فیزیکی ما هستند؛ چیزهایی مثل: دیر خوابیدن، ورزش نکردن و … خوب است هر از گاهی کمی هم به فکر “سلامتی” این نعمت بزرگ خدای مهربان باشیم!

۳- ایجاد تعادل میان کار و زندگی: تجربه‌ی من می‌گوید که در اغلب مواقع ما برای فرار از انجام کارهای سخت به اتلاف وقت رو می‌آوریم و بعد، زمان استراحت‌مان را مجبوریم کار کنیم! نتیجه این‌که همیشه شلوغ و در حال کار هستیم. در بلندمدت این عادت‌ نادرست فرار از کار که وقت تفریح و با خانواده بودن و کتاب خواندن و فیلم دیدن و … را می‌گیرد نتیجه‌ای جز فرسودگی روحی و روانی و حتی جسمی ندارد.

۴- با دیگران همان‌گونه رفتار کن که دوست داری با خودت رفتار کنند: بدون شرح!

۵- بخشیدن دیگران را تمرین کن: می‌دانم که بسیار سخت است‌؛ اما کینه به‌دل گرفتن و ناراحتی باعث تغییر رفتار دیگران یا دنیای بیرونی نمی‌شود. با این سبک زندگی تنها خودمان را از بین می‌بریم.

۶- متنوع‌ کردن و عمق‌بخشی به روابط انسانی: آدم‌های اطراف شما روی تفکر و تصور شما و روی رفتار و عمل‌کرد شما و از همه مهم‌تر روی روحیه‌ی شما تأثیر مستقیم دارند. اگر فقط با آدم‌هایی شبیه به خودتان در ارتباطید، اگر آدم‌هایی منفی‌باف و منفی‌نگر در اطراف‌تان زیاد هستند و ده‌ها “اگر” دیگر از این نوع، حواس‌تان باشد که این‌ها نشانه‌های خطری بزرگ در مسیر موفقیت شما به‌ویژه در حوزه‌ی شغلی و حرفه‌ای هستند.

۷- نماد آن چیزی باشید که به آن معتقدید: دیگران چگونه می‌توانند به درستی افکار شما اعتماد کنند وقتی حتی خودتان به آن‌ها در عمل متعهد نیستید؟

۸- آن‌چه هستید را بپذیرید و برای به‌تر شدن تلاش کنید: شما با شخصیت و اثرگذاری‌تان روی زندگی دیگران ارزش‌گذاری می‌شوید. به‌تر نیست با خوبی و مهربانی‌تان در یادها بمانید؟ فراموش نکنید که بخش مهمی از جایگاه امروزی شما، نتیجه‌ی انتخاب‌ها و تصمیمات دیروز شما است. امروز، گذشته‌ی فردا است؛ از دست‌ش نده!

۹- از ایده‌ها و چالش‌های جدید استقبال کنید: تجربیات جدید ـ چه لذت‌بخش باشند و چه دردناک ـ زندگی را از مسیر روزمرگی خارج می‌کنند. خیلی وقت‌ها ما با پذیرش ایده‌ها و چالش‌های نو، هدف‌های نویی پیدا می‌کنیم، متوجه اشتباهات‌مان می‌شویم و یا مسیر جدیدی را برای حرکت به‌سوی اهداف‌مان کشف می‌کنیم.

۱۰- شور درونی‌ات را بیدار نگه دار: به ما زمان اندکی برای زندگی در این دنیای خاکی و فانی داده شده است. به‌تر نیست همین یک باری که قرار است زندگی کنیم، عمرمان را صرف خودمان و رؤیاهای‌مان کنیم؟

۱۱- شکرگذار باشید: متأسفانه ما آن‌قدر که حسرت نداشته‌ها و نشدنی‌ها را می‌خوریم، شکرگذار داشته‌ها و خوبی‌ها نیستیم. کشف جنبه‌های خوب زندگی، دل‌گرم‌کننده است. از قدرت آن غافل نشوید!

۱۲- مسیر موفقیت‌ات را خودت بساز: چرا که در غیر این‌صورت دیگری آن را خواهد ساخت!

این روزها “خندوانه”‌ی رامبد جوان یکی جذاب‌ترین و پرتماشاگرترین برنامه‌های تلویزیونی ایران است. رامبد با حضور در کافه خبر، حرف‌های جذابی در مورد تفکرات و ایده‌های او برای ساخت خندوانه زده که از میان آن‌ها موارد زیر می‌تواند ایده‌های جذابی برای حرفه‌ای‌ها داشته باشند:

“… ما که دل‌مان نمی‌خواهد غمگین باشیم، دل‌مان نمی‌خواهد بدبخت باشیم، پس چرا این کار را می‌کنیم؟ این رویکرد شبیه یک نوع ظاهرسازی است، یک نوع دروغ گفتن، همان تعارف کردن ظاهری.“

“سازنده‌های کار، آن چیزی که حس می‌کنند و به آن باور دارند را به کارشان منتقل می‌کنند. اعتقاد ما همین چیزهاست. اعتقاد ما شاد بودن مردم، خانواده، وحدت ملی، پرچم‌مان، عرق ملی، شهدا، جانبازان و اسرای‌مان هستند. به هیچ وجه سر این اعتقادات‌مان کوتاه نمی‌آییم و از این که انگ سفارشی بودن بهمان بخورد هم نمی‌ترسیم هم اهمیت نمی‌دهیم. چون بابت همه این اعتقادات حرف داریم.”

“من خیلی آدم جدی هستم و این به معنای عبوس بودن یا بداخلاق بودنم نیست، نه. من کارم، فرهنگم، حرفه‌ام، هدفم، مردمم، راه رفتنم خیلی برایم جدی است. بابت این‌ها کوتاه نمی‌آیم. شوخی کردن هم برایم خیلی جدی است. شاد کردن آدم‌ها هم برایم خیلی جدی است. اسکار وایلد می‌گوید دنیا آنقدر جدی است که نمی‌شود هیچ حرف جدی درباره‌اش زد» که واقعا جمله درجه یکی است و از طرف دیگر می‌گوید تنها راه انتقام گرفتن از این دنیا شاد بودن است.”

” آدم‌ها باید بلد باشند که جذابیت داشته باشند. نمی‌شود برای جهان جذاب نبود و کاری صورت داد. ما باید یاد بگیریم چطور جذاب باشیم. باید بلد باشیم چطور بخندیم، چطور شوخی کنیم، چطور شوخی را بفهمیم، باید بلد باشیم دقت کنیم، دوست داشته باشیم، کاری کنیم که دوست‌مان داشته باشند … همه این ها را باید بلد باشیم و به نظرم اینها رفتارهای فردی و اجتماعی است که متاسفانه در آن خیلی ضعف داریم.”

“وقتی یک برنامه هر شب پخش می‌شود یعنی دارد به عادت تبدیل می‌شود. تماشاچی به من عادت کرده، می‌تواند از من لذت نبرد ولی اگر مرا از برنامه حذف کنی، جا می‌خورد. ما نمی‌خواهیم جناب‌خان به عادت تبدیل شود. ما می‌خواهیم جناب‌خان در جذابیت باقی بماند و تماشاچی منتظرش باشد. واقعیتش هم این است که هر شب جذاب بودن کار خیلی مشکلی است. چرا باید «خندوانه» به یکی از بازوهای موفقش آسیب بزند؟ جناب خان اگر هر شب به روی آنتن برود آسیب می‌خورد.”