روزهای ابتدایی ده‌ی دوم قرن ۲۱ میلادی را پشت سر می‌گذاریم. دهه‌ای که گذشت، دهه‌ی شگفتی‌ها در صنعت آی‌تی بود؛ از حباب دات کام‌ها تا استارت ـ آپ‌های اینترنتی امروزین، از یاهو تا گوگل، از مایکروسافت تا اپل، از اورکات تا فیس‌بوک. دهه‌ای که هر روز با شگفتی جدیدی روبرو بودیم! دهه‌ای که کاربردهای سازمانی آی‌تی را هم برای همیشه تغییر داد و به سازمان‌ها نشان داد که یکی از راه‌کارهای اصلی پیش روی‌شان برای افزایش کارایی و اثربخشی، تکیه بر فناوری اطلاعات است و استفاده از ابزارهای جدیدی است که آی‌تی برای ساده کردن و به‌تر انجام دادن کارها در سازمان‌ها عرضه کرده است: از ورد و اکسل قدیمی مایکروسافت گرفته تا Google Docs مبتنی بر فناوری ابر گوگل، از نرم‌افزارهای سازمانی عظیم ERP سپ و اوراکل گرفته تا سیستم‌های هوشمند و داشبوردهای مدیریتی، از دیتابیس‌های ساده‌ی اولیه تا انباره‌های داده‌ی امروزی و بسیاری فناوری‌های جدید.
ورود آی‌تی به سازمان‌ها موجب گسترده شدن بازار کار در این حوزه هم شد. حالا دیگر متخصصان آی‌تی دیگر فقط در سازمان‌های فناوری محوری مثل آی‌بی‌ام و مایکروسافت امکان کار نداشتند؛ بلکه در هر سازمانی بدون توجه به اندازه و گستردگی فعالیت‌ها و حتا میزان سرمایه‌اش، به آن‌ها نیاز بود. همین گسترش بازار کار موجب پدید آمدن شغل‌های جدیدی شدند که تا پیش از آن سابقه نداشتند و بر همین اساس، مهارت‌های جدیدی هم در زمینه‌ی تخصص‌های مرتبط با فناوری اطلاعات مطرح شدند. اما نیاز بازار به همین مهارت‌های جدید هم با گذشت زمان و تغییرات در فناوری‌های در دسترس و ظهور پدیده‌هایی مثل نیروی کار ارزان قیمت و متخصص فناوری در کشورهای شرق میانه و شرق دور (نظیر هند)، تغییر کرد. باز مهارت‌های جدیدی پدید آمدند و برخی از مهارت‌ها نیز به دلایل مختلفی از جمله کاهش هزینه‌ها برون‌سپاری شدند.
به‌عنوان یک متخصص آی‌تی اگر بخواهید این روزها برای آینده‌ی خود برنامه‌ریزی بکنید چه می‌کنید؟ چه مهارت‌هایی این روزها در بازار کار از اقبال بیش‌تری برخوردارند؟ چه مهارت‌هایی را باید یاد بگیرید؟ کدام مهارت‌ها دیگر به درد بازار کار صنعت آی‌تی نمی‌خوردند؟ این پرسش‌ها باعث شدند تا مؤسسه‌ی گارتنر و چند پژوهش‌گر مستقل دست به تحقیقاتی در این زمینه بزنند و بر اساس نتایج این تحقیقات، ۱۰ مهارت زیر برای بازار کار آی‌تی در دهه‌ی دوم قرن ۲۱، جذاب شناخته شده‌اند:
- معماری سازمانی: با تمرکز بر یکپارچه‌سازی سیستم‌ها؛ به دلیل افزایش روزافزون ادغام شرکت‌ها در یکدیگر (M&A) و البته بهبود و مهندسی مجدد فرایندها (BPR).
- مهارت‌های مدیریت پروژه: هر گونه تلاش برای نوسازی، یکپارچه‌سازی و گسترش قابلیت‌های آی‌تی در سازمان باید در قالب پروژه انجام شود. اما این روزها صنایع درگیر بحران مالی هستند (یعنی محدودیت بودجه و لزوم کاهش هزینه‌ها) و آی‌تی نیز براساس تحقیقات انجام شده، یکی از مهم‌ترین ابزارهای نجات‌بخش سازمان‌ها از رکود است (تولید ارزش افزوده با کیفیت در زمانی محدود) بنابراین مدیریت پروژه با آن سه حوزه‌ی اصلی و معروف تمرکزش (هزینه، زمان و کیفیت) این روزها اهمیتی روزافزون یافته است.
- منبع‌یابی، مذاکره و عقد قرارداد: این روزها برون‌سپاری (Outsourcing) خدمات آی‌تی سازمان‌ها بسیار رایج شده است (حتا در ایران)؛ بنابراین مهارت‌های مربوط به آن‌ها در سازمان‌های کارفرما اهمیت ویژه‌ای یافته است.
- تحلیل و طراحی سیستم: قبل‌تر در پستی با عنوان ۶ شغل در حال ناپدید شدن! عنوان شد که شغل برنامه‌نویسی در آمریکای شمالی در حال ناپدید شدن و برون‌سپاری به کشورهای دیگر (به‌ویژه هند) است. اما جالب است که مهارت‌های تحلیل و طراحی سیستم (یعنی کار بنده!) هنوز برای بسیاری از سازمان‌ها حیاتی محسوب می‌شود! (البته به علت‌اش اشاره‌ای نشده؛ ولی حدس می‌زنم که به این دلیل باشد که تحلیل و طراحی نمی‌تواند از کسب و کار سازمان جدا باشد؛ یعنی فردی که این کار را می‌کند باید بیزینس سازمان را دقیق بشناسد و بداند دارد برای چی، چه کار می‌کند.)
- ممیزی سیستم‌ها: به دلیل پدید آمدن استانداردهای حاکمیتی که باید توسط سیستم‌های سازمان‌ها پاس شوند (مثل استاندارد افتا در ایران) مهارت ممیزی سیستم‌ها هم بااهمیت است.
- امنیت: مهم‌ترین و باآینده‌ترین مهارت! در سراسر دنیا در سال ۲۰۱۰ بیش از دو میلیون متخصص امنیت مشغول به فعالیت بوده‌اند که نسبت به سال قبل ۳۰ درصد رشد نشان می‌دهد. بازار آموزش مهارت‌های امنیت هم بسیار داغ است و ۱۶٫۴ درصد نسبت به سال قبل‌اش رشد داشته است.
- مدیریت انباره‌های اطلاعاتی: حجم اطلاعات تولیدی سازمان‌ها و اهمیت آن‌ها امروز آن‌قدر بالاست که مدیریت مخازن نگهداری آن‌ها هم برای خودش مهارت مهمی محسوب شود!
- داده‌کاوی و هوش‌مندی کسب و کار: این حجم عظیم اطلاعات که در بالا اشاره شد باید بالاخره به یک دردی بخورد دیگر! چه بسیار اطلاعات به‌درد بخوری مخصوصا در مورد تغییرات روندهای عملکرد کسب و کار و علایق مشتریان در این داده‌های عظیم نهفته است که کشف آن‌ها نیازمند ابزارهای نوین آماری و اطلاعاتی و هوشمند است.
- هوش مصنوعی: توضیح این یکی یک مقدار فنی می‌شود. در سال‌های اخیر هم‌واره تمرکز صنعت آی‌تی بر خودکارسازی فعالیت‌های روتین که عموما نیازی به مغز ندارند (!) بوده است. اما خوب چه می‌شد برای آزاد کردن مغز آدم‌ها هم آی‌تی کاری می‌کرد؟ برای همین منظور است که در سال‌های اخیر توجه بسیار زیادی به عوامل هوشمند (Intelligent Agents)، سیستم‌های خبره (Intelligent Systems) و سیستم‌های پشتیبان تصمیم (DSS) و نظایر آن‌ها شده است. زیربنای اصلی این سیستم‌ها الگوریتم‌های هوش مصنوعی هستند.
- توسعه‌ی اپلیکیشن‌های تحت وب: توضیحی لازم دارد؟
اگر چه ممکن است امواج بعضی از روندهای تشریح شده در این پست در حال حاضر هنوز به ایران نرسیده باشد؛ اما به نظرم رفتن به این سمت و سو برای ما هم در چند سال گذشته ناگزیر است. ضمن این‌که اگر خدای نکرده قصد مهاجرت داشته باشید، باید به این مهارت‌ها توجه داشته باشید!
این پست ترجمه‌ای آزاد است از این مقاله
